In de parabel van talenten gaat het over vertrouwen. Een man gaat naar het buitenland. Hij wil zijn bezittingen in goede handen achterlaten en riep daarom zijn dienaars bij zich. Hij verdeelt ze volgens hun bekwaamheid. De eerste, die hij het meest vertrouwde, kreeg vijf talenten. De tweede, die hij ook bekwaam vond maar iets minder begaafd, gaf hij twee talenten. De laatste, bij wie hij toch enkele bedenkingen had, gaf hij één talent. De eerste twee gebruiken hun talenten en verdubbelden ze. De derde besluit uit angst zijn talent te begraven.
In welke van de drie herken ik mezelf? Iedereen heeft talenten, maar kent of gebruikt ze niet allemaal optimaal.
‘Mijn autisme’(negatieve ervaringen), is het dat ene talent dat ik het liefst begraaf of gebruik ik het (positieve ervaringen) om mijn batterijen op te laden? Batterijen opladen is een ‘goed gevoel’ creëren tussen jezelf en de omgeving. Het voornaamste talent dat je dan als persoon met autisme moet gebruiken is camoufleren en compenseren. Als persoon met autisme (en zeker als kind) sta je niet stil bij de vraag: Voldoe ik aan het ‘normale’ verwachtingspatroon? of Wat is ‘normaal’ gedrag? Wanneer ga je zelf op zoek naar ‘redelijke aanpassingen’ als hulpmiddel voor het compenseren en camoufleren? De omgeving speelt hierbij natuurlijk een grote rol. Hoe gaat ze om met het ‘anders zijn – autisme’? De meeste energie haal je uit ‘inclusie’ (iedereen hoort erbij). Je wordt aanvaard zoals je bent, ‘redelijke aanpassingen’ worden autimatisch(?) toegepast. Wat misschien meer energie vraagt is ‘Integratie’. Wie past zich aan, de autist of de omgeving? Het juiste evenwicht vinden is niet altijd even makkelijk.
Welke talenten kunnen daarbij helpen? Ik ben een sfeervoeler. Ik heb een sterk sociaal netwerk. Heb ik het zelf uitgebouwd? Mijn grootvader langs moederszijde was hoofdonderwijzer in het dorp. Mijn vader was secretaris van KWB en mijn moeder zat in het bestuur van Femma. Als ‘(klein)zoon van…’ krijg je als kind vlugger het gevoel dat je deel uitmaakt van een groter geheel. Op gezinsactiviteiten van KWB-Femma mochten we al meehelpen!? De zoon van een ander KWB-lid zat in een rolstoel. Tijdens een gezinswandeling op de Kemmelberg werd er door de kinderen met hem door het bos gecrost!? Wie is dan de grootste sfeervoeler? De grote motor is het inclusiegevoel creëren of bevorderen. Is het de persoon in de rolstoel die geniet van de gevaarlijke toestanden (en uitdaagt tot meer)? Alle ouders die het (oogluikend) toelaten (door ‘redelijke aanpassingen’ te doen)? Of ik, als oudste van de kinderen, die hun enthousiasme (de inclusie) moet kanaliseren?
Talenten worden vaak ontdekt in nieuwe contexten
Ik ben een groepsdier. Het gevoel werd geactiveerd in fases. Als kind was ik geen lid van een sportclub of jeugdbeweging. De gezinsactiviteiten van KWB en Femma lieten me wel proeven van het verenigingsleven.
Talenten worden vaak ontdekt in nieuwe contexten. De eerste groepsreis als gezin was een Lourdesbedevaart van KWB-Femma. De nevenactiviteit voor de jeugd was in handen van (V)KAJ verantwoordelijken. De KAJ-leider van de gemeente wist me te overtuigen om aan hun activiteiten deel te nemen in plaats van het programma voor volwassenen. Een maand later was er een viering van 50 jaar KAJ in Merchtem. Omdat mijn ouders er vroeger lid van waren, gingen we naar de verschillende activiteiten die er voor georganiseerd werden. De verhalen over Cardijn en de belevenissen in Lourdes moeten me geïnspireerd hebben om lid te worden van (J)KAJ. Het eerste jaar was ik gewoon lid. Het volgende jaar werd ik gevraagd om deel uit te maken van de leiding.
Tijdens de leidingweekends leerden we hoe we Cardijns vormingsmethode ‘zien-oordelen-handelen’ konden vertalen naar ons eigen leven en de actuele samenleving. Het inspireert je om te kiezen voor je ‘eigen’ talenten. Alles vertrekt vanuit je ervaringen (de realiteit durven zien, ook de andere kant willen zien) en de gewenste situatie (de droom - oordelen). Dit vormt de basis voor het handelen. Met deze methode kan je veel verder geraken dan je ooit had gedacht of gehoopt. Vertrekken doe je vanuit de realiteit (zien): Als persoon met autisme zie je een aantal dingen mislopen, maar sta je niet stil bij de reden waarom het misloopt. Wanneer de omgeving vindt dat het ‘afwijkend gedrag’ de spuigaten uitloopt, vormen ze de aanleiding om het zoeken naar de diagnose autisme. Voor de persoon met autisme is het krijgen van de diagnose een opluchting.
Ik moet mijn talent van ontrafelaar gebruiken. Dingen die in het verleden misliepen, krijgen nu een verklaring. Eens je je diagnose aanvaard hebt, moet je ze hanteren om je eigen comfortzone te vinden. Mijn hoogste diploma is een graduaat boekhouden. Ik wou het oorspronkelijk halen in dagonderwijs, maar slaagde niet in de eerste zit. De directeur zag wel mijn talent : voor boekhouden had ik 90%. Voor de rest van de vakken een grote buis. Hij raadde me aan om de zelfde opleiding te volgen in avondschool. Wat ook lukte! Maar het overzicht bewaren over mijn persoonlijke inkomsten en uitgaven is een grote flop. Mijn inkomsten zijn duidelijk, ze worden gestort op mijn zichtrekening. Maar wat geef ik waar aan uit en hoe betaal ik het? Het overzicht is niet duidelijk omdat je ze op verschillende manieren betaalt: met cash geld, via de gewone zichtrekening (via domiciliëring of doorlopende opdrachten), of met een betaalkaart.
Als verantwoordelijke van pas(s) Brussel probeer ik bruggenbouwer te zijn tussen lotgenoten. Via getuigenissen ben ik een bruggenbouwer met de omgeving.
Ik werk bij VLABEL (de Vlaamse belastingdienst) op de dienst administratieve controle registratie. Het talent van ontrafelaar moet je dan zeker gebruiken. Je moet nagaan of mensen voldaan hebben aan bepaalde voorwaarden bij de aankoop van een huis. Wanneer ze niet voldaan hebben, krijgen ze een aanslagbiljet. Meestal zijn ze dan niet tevreden. Dan je moet je je talent als bruggenbouwer boven halen. Discussiëren kan en durf ik. Wat we mogen aanvaarden als overmacht is duidelijk vastgelegd in standpunten. Discussiëren zorgt voor stress. Om de discussies enkel te beperken tot mijn dossiers, is het opgenomen in een document dat samen met de dienst diversiteit werd opgesteld. De dienst Diversiteit is ook een bruggenbouwer. Met de reflectievoormiddagen ‘onbeperkt aan slag’ en andere initiatieven probeert ze de inclusie van personen met een handicap te verhogen.
Ik probeer ook een bruggenbouwer te zijn tussen lotgenoten. Ik ben verantwoordelijke van Pas(s) Brussel. Ik probeer wat af te wisselen tussen een praatavond en ontspanning. De thema’s van de praatavond probeer ik te benaderen op de manier van ‘zien-oordelen-handelen’. De inspiratie voor een avond ‘Zie je wel? Aan de slag met een onzichtbare handicap’ haalde ik uit een van de reflectievoormiddagen ‘onbeperkt aan de slag’. Meestal gebruik ik een powerpoint-presentatie als leidraad. Daarin verwerk ik het theoretisch gedeelte en praktische tips (eigen ervaringen en omgevingservaringen). In het gesprek probeer ik dan voldoende ruimte te laten voor commentaren en tips van de deelnemers. Via getuigenissen ben ik een bruggenbouwer met de omgeving. De plezantste vorm om het te doen is een authentalk (binnen de VVA) of de levende bib. Als ‘autistisch boek’ kan ik dan in een gesprek de vooroordelen over autisme ontkrachten door de lezer te laten verder kijken dan ‘mijn kaft’.
Dominiek Heyvaert
