Ik weiger mijn autisme als een beperking te zien
Seppe
Ik ben Seppe, en ik ben een autist. Of een autistisch persoon, of een individu met ASS, of iemand met autisme. Ik weet dat er veel mensen zijn die iets tegen een of meerdere van deze termen hebben, maar ik niet. Eerlijk gezegd snap ik ook niet goed waarom mensen een naam voor iets kunnen haten. Laat ons toch gewoon een kat een kat noemen.
Er zijn twee redenen waarom ik vermeld dat ik dat niet begrijp. De eerste is natuurlijk dat dat gewoon zo is, en dat ik al die termen en benamingen hier dus door elkaar ga gebruiken. Ik wil daar niemand mee beledigen, absoluut niet, maar ik gebruik gewoon al die namen door elkaar. Ze zijn voor mij allemaal gelijk.
De tweede reden is dat de afkeer die veel mensen bij bepaalde woorden en namen voelen, een heel goede illustratie is van waar ik het hier over wil hebben: dat de meeste zaken enkel een bepaalde waarde of eigenschap hebben omdat wij ze eraan geven. Denk er maar eens over na: als jij je beledigd voelt omdat ik het woord ‘autist’ gebruik, dan betekent dat dat jij een bepaalde waarde aan dat woord hebt gegeven. ‘Autist’ betekent namelijk niet meer of minder dan ‘persoon met een autismespectrumstoornis’, maar toch zien veel mensen het als een negatief woord. Ze bedenken er allerlei zaken bij, waardoor het neerbuigend of gemeen wordt, voor hen. Die laatste twee woorden zijn hier erg belangrijk in: voor hen. De eigenlijke betekenis van het woord is namelijk helemaal niet neerbuigend of gemeen.
Mensen geven zulke waarden en eigenschappen natuurlijk niet alleen aan woorden en namen. We hebben met zijn allen de neiging om alles een extra betekenis te geven. Zelfs ASS, dat in alle vormen en maten bestaat en al zeer gedetailleerd omschreven en bestudeerd is. Met andere woorden: we hebben allemaal vooroordelen.
Begrijp me nu niet verkeerd. Ik ben hier niemand aan het veroordelen, integendeel. Ik merk bij mezelf ook dat ik vaak vooroordelen heb, ook over autisme. En ik ben zelf autistisch. Ik merk dat vooral wanneer ik iets gedaan heb, waarvan ik oorspronkelijk dacht dat het nooit zou lukken, omwille van mijn autisme. Nieuwe vrienden maken, bijvoorbeeld. Elke keer dat ik een vriend maak, ben ik oprecht verbaasd, en loop ik opnieuw tegen datzelfde vooroordeel aan. Vooroordelen hebben, is dus niet verkeerd. Absoluut niet. Maar het is belangrijk om te weten dat een vooroordeel iets is dat je zelf hebt gecreëerd, in je eigen hoofd, en dat dus niet per se objectief waar is.
De mogelijkheid om bijna elke situatie rationeel te benaderen en mijn spreekwoordelijke immuniteit voor conformisme zou ik niet willen missen
Hier in Vlaanderen is een van de meest gebruikte omschrijvingen van autisme de term ‘functiebeperking’, of kortweg ‘beperking’. Als je eens even nadenkt over de implicaties van die woorden, dan zie je dat ASS hier wordt omschreven als iets dat het je onmogelijk maakt om normaal te functioneren. Dat is wat een beperking in principe is, toch? Het probleem dat ik met dat woord heb, is dat ASS eigenlijk helemaal geen beperking is. Maar blijkbaar hebben genoeg mensen het wel die waarde gegeven, met als resultaat dat het nu een van de meest courante benamingen ervan is.
Autisme is geen beperking. Natuurlijk, het zorgt wel eens voor moeilijkheden, en stelt me regelmatig voor uitdagingen, maar het is nooit ofte nimmer een beperking. Tenminste, tot ik het toesta dat wel te zijn. Ook hier zie je dus die toegevoegde eigenschap terugkomen. Als ik mijn autisme de eigenschap ‘beperking’ zou toekennen, dan wordt het dat. Onmiddellijk. Dat is dan ook waarom ik weiger dat te doen.
Ik weiger te geloven dat er dingen zijn die ik niet kan, die neurotypische mensen wel kunnen. Zijn er dingen die ik moeilijker vind? Ja. Zijn er situaties waarin ik minder op mijn gemak ben? Ook ja. En zijn er dingen die ik (soms) weiger te doen omdat ik weet dat ze me zullen overbelasten? Zeker ja. Maar is er ook maar iets, dat noodzakelijk is om volledig te kunnen functioneren in de maatschappij, waarvan ik niet de mogelijkheid heb het te doen? Nee. Want ik geef autisme de eigenschap ‘moeilijkheid’ in plaats van die van ‘beperking’.
Nu, ik merk dat ik mijn autisme hier niet bepaald in een positief daglicht stel. Ik wil dus even benadrukken dat ik nog een hoop andere eigenschappen verbind aan ASS. Zoals ‘voordelig’, ‘maakt me tot wie ik ben’, ‘ben ik trots op’ en ‘zou ik niet zonder willen’. Maar ja, soms zitten er moeilijkheden aan verbonden. Voor mij is het dat waard, aangezien ik er enorm veel voor terugkrijg. Vooral de mogelijkheid om bijna elke situatie rationeel te benaderen en mijn spreekwoordelijke immuniteit voor conformisme zou ik niet willen missen. Als ik in een volgend leven de keuze had tussen autistisch of neurotypisch, dan is de keuze voor mij snel gemaakt.
Veel mensen in Vlaanderen en de rest van de wereld moeten dit leren, vind ik. Ze moeten leren dat autisme geen beperking is, en dat vooroordelen en connotaties niet meer of minder zijn dan creaties van zichzelf. Dat het niet is omdat zij iets op een bepaalde manier interpreteren, dat het ook zo bedoeld was of is. En ik hoop dat ik op deze manier mee aan die bewustwording kan bouwen. Dat hoop ik echt. Maar ik hoop nog veel meer dat de mensen die dit lezen, het begrijpen en ervoor kiezen om er ook aan mee te werken.
