Autisme en overprikkeling... een bekend fenomeen, ook voor mij. Wanneer ik extreem overprikkeld ben, heb ik vaak een 'radiohoofd'. Zo omschrijf ik het, alsof er een radio in mijn hoofd zit, maar de zender is niet juist afgesteld. Het duurde lang voor ik wist dat dit door overprikkeling komt. Dat radiohoofd heb ik niet altijd gehad, dit is iets wat er de laatste maanden bovenop is gekomen. Dan hoor ik stemmen, muziek en andere geluiden, heel lastig om te ervaren en ook heel vermoeiend.
Dit is echt een teken aan de wand, dan moet ik rust nemen. Maar hoe doe je dat, wanneer het niet stil is in je hoofd? Vaak moet ik dan ook echt op zoek gaan naar de reden van overprikkeling, dit kan ik niet alleen. Mijn therapeut en begeleiding ondersteunen mij hierbij, want ik zie dikwijls het bos door de bomen niet meer.
Emoties
De reden van die overprikkeling moet ik meestal zoeken in emoties die me overbelastten. Emoties herkennen bij mezelf is een zware dobber. Hierbij maak ik gebruik van kleurenkaarten (groen, oranje en rood). Enkele keren per dag sta ik stil bij 'welke kleur ben ik?' zodat ik kan herkennen en anticiperen met mijn signaleringsplan. Ik word dan ook vaak overspoeld door emoties en kan dan niet echt 'voelen' over welk gevoel het juist gaat. Meestal omschrijf ik het als frustratie, boosheid of nervositeit. Alleen kom ik er vaak niet uit, iemand moet me helpen te diversifiëren en tot het juiste gevoel te komen zoals bv. onrechtvaardigheidsgevoel, angst, eenzaamheid...
Ook sociale contacten en drukte zorgen bij mij voor overprikkeling. En jammergenoeg merk ik ook dàt vaak te laat op. Sociale contacten wekken emoties op, zowel positief als negatief, en emoties overspoelen mij. Sociale contacten vragen ook heel veel energie. Energie die ik vaak niet heb, omdat ik energie moet steken in het gewone dagdagelijkse 'overleven'.
Ik noem het dagdagelijkse overleven omdat er zoveel prikkels op je af komen, de ganse dag door, die je moet zien te verwerken. Dan denk ik aan alles wat je ziet, hoort, voelt, ruikt, smaakt en intern in je lichaam gewaar wordt.
Vermoeidheid, pijn, stress zijn tekenen dat ik terug tot mezelf moet komen en luisteren naar mijn lichaam en hoofd.
Grenzen overschreden
Het is nog niet zo heel lang dat ik me van dit alles bewust ben. Ik ben zeer lang over mijn grenzen gegaan, heb doorgedaan, volgehouden, voltijds gewerkt,... Maar stilaan, als een sluipend gif, werd alles moeizamer, ik viel uit op bepaalde gebieden. Mijn huishouden liep niet meer zoals het hoorde, ik kon geen sociale contacten meer aan buiten het werk, hobby's werden niet meer uitgeoefend... Tot ik ook niet meer kon werken en voor mezelf zorgen. Bij mij kwam er, nu 3 jaar geleden, een opname aan te pas om in te zien dat ik mezelf had afgepeigerd en niet had geluisterd naar mezelf.
Het is dus belangrijk om de overprikkeling voor te zijn. Vermoeidheid, pijn in mijn lichaam, intern stress voelen, hyperactief zijn,... zijn tekenen dat ik terug tot mezelf moet komen en moet luisteren naar mijn lichaam en hoofd. Ik werk met een dag- en weekschema om zo activiteiten en sociale contacten te overzien en binnen de perken te houden. Een dag met sociale contacten zal bijvoorbeeld gevolgd worden door een dag op mezelf, dat is nodig. Door die overprikkeling is het voor mij ook niet meer mogelijk om te werken. Ik doe maximum 3 halve dagen per week vrijwilligerswerk.
Grenzen respecteren
Mijn begeleiding heeft weet van deze overprikkeling, zodoende wordt de intensiteit van de begeleiding daarop afgesteld. Ook kunnen zij op deze manier mee op zoek gaan naar de reden van overprikkeling. Uit mijn omgeving weten weinigen van deze snelle overprikkeling. Het is moeilijk uit te leggen dat je zowel zintuiglijk als sociaal-emotioneel overbelast wordt door een gewoon gesprek. Vaak voel ik schaamte door mijn onvermogen om de gewone dingen te doen. De bus nemen, een autorit, winkelen... het is allemaal zwaar wanneer je zintuigen op scherp staan. Maar je doet het allemaal, ten koste van jezelf en je mentale en/of fysieke gezondheid.
Het belangrijkste is volgens mij om zelf je grenzen te respecteren. Wanneer ik voel dat een gesprek of bezoekje aan een vriendin er niet meer bij kan, dan annuleer ik. Hoe jammer dat vaak ook is.
Ik vind het moeilijk van mijn omgeving te verwachten dat ze rekening houden met de mogelijkheid dat ik wel eens overprikkeld zou kunnen raken.
Sta jezelf me-time toe en geniet er maar eens goed van!
Tips
Tips die ik aan anderen kan geven m.b.t. het tegengaan van overprikkeling:
- stel voor jezelf een planning op en wijk daar niet van af, zo heb je duidelijkheid en kan je anticiperen op wat nog moet komen. Je kan op die manier ook 'terugkijken' en nagaan wat eventueel voor de overprikkeling gezorgd heeft;
- leer je grenzen kennen en respecteer die voor jezelf;
- ik draag een koptelefoon bij het winkelen, op het openbaar vervoer of wanneer ik moet wachten bij de dokter bv. Dit zorgt ervoor dat ik bij mezelf kan blijven en me niet verlies in de omgeving die zo druk is;
- plan rust in en hou een vast dag- en nachtritme aan;
- praat met andere mensen met autisme, volg een facebookgroep over autisme. Je komt veel te weten van 'lotgenoten', je herkent zaken bij jezelf;
- lees over autisme en kom zo te weten wat bij jezelf past en wat niet. Het is een heel proces om jezelf en je autisme en daarbij horende problemen te leren kennen;
- laat je begeleiden zodat je objectiever naar jezelf leert kijken. Men leert je ook vanop afstand situaties te analyseren;
- doe activiteiten waar je energie van krijgt, waardoor je je hoofd kan leegmaken en rust ondervindt. Ik ga bv. dagelijks zo'n 10km stappen, dit is nodig voor mijn hoofd en mijn lichaam dat vaak heel verkrampt is door interne spanning. Het helpt me ook om me eens goed te verliezen in mijn hobby's zoals er zijn puzzelen, lezen, drummen. Sta jezelf deze me-time toe en geniet er maar eens goed van!
- Goedele
